Türkiye’nin ilk uzay yolcusu olan Alper Gezeravcı, Uluslararası Uzay İstasyonunda (ISS) bazı deneyler yaptı. Bu deneylerden bir tanesi de “UzMAn“dı. Boğaziçi Üniversitesi, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi, TÜBİTAK Uzay Enstitüsü ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi bünyesinde çalışmalarını sürdüren bilim insanlarının tasarladığı UzMAn, mikroalglerle ilgiliydi. Bilim insanları, bu deneyle mikroalglerin yer çekimsiz ortamda oksijen üretim kabiliyetlerini ölçmek istemişlerdi.
Şimdiyse UzMAn ile ilgili bazı açıklamalar yapıldı. Deneye ait ilk sonuçların alındığını aktaran bilim insanları, mikroalglerin yerçekimsiz ortamda, kapalı mekanlarda bulunandan 3 ila 5 kat daha fazla karbondioksiti oksijene dönüştürme yeteneğine sahip olduğunu tespit ettiklerini duyurdular. Bilimsel çalışma, astronotların uzay ortamdaki oksijen ve gıda ihtiyaçlarını karşılayabilme noktasında kritik önem arz ediyor.
Deney, Avrupa Uzay Ajansı tarafından geliştirilen bir modülde gerçekleştirildi
Türk bilim insanları, uzayda gerçekleştirilecek deney için ikisi kutuplarda saklanan, biri ise hem tatlı hem de tuzlu suda yaşayabilen üç mikroalg türü kullandılar. Boğaziçi Üniversitesi bünyesinde kurulan İstanbul Mikroyosun Biyoteknolojileri Araştırma ve Geliştirme Birimi çalışmalarıyla da minyatür boyutlu mikroalg reaktörleri oluşturuldu. Fırlatmadan önce NASA laboratuvarlarında korunan deney, Alper Gezeravcı ile de uzaya gönderildi.
Minyatür boyutlu mikroalg reaktörleri, ISS’e ulaştıktan sonra Avrupa Uzay Ajansı tarafından geliştirilen Columbus isimli bir modüle yerleştirildi. Bu modülde çalışmaya başlayan reaktörler, bilim insanlarının merak ettikleri sorulara yanıt bulmasını sağlamış oldular. Bu arada; Türk bilim insanları daha önce denenmemiş bir işe imza atmak için özel bir karbondioksit zenginleştirme ünitesini bu deneye entegre ettiler.
Peki bu deneyde nasıl bir sonuca ulaşıldı?
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan isim, araştırmanın bir numarası olan Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü Doktor Öğretim Üyesi Berat Haznedaroğlu idi. Haznedaroğlu, deneyin sonuçlarıyla ilgili şu ifadeleri kullandı:
Bu deney, uzay sektöründe hangi faydaları sağlayacak?
Berat Haznedaroğlu, bu deneyin ortaya koyduğu potansiyel çözümlerle ilgili de şöyle konuştu:
Deneyin ikinci aşamasında, algleri metabolik olarak incelemiş olacağız ve en fazla hangi fonksiyonel gıda ürünlerinin elde edilebileceğini anlamış olacağız. Ayrıca hangi mekanizmaların, oksijene çevirmede, onlara daha fazla katkısı olduğunu bilimsel olarak ortaya koymuş olacağız. İnsanların ihtiyaçları tamamen aynı. Enerji, gıda ihtiyaçları var. Uzayda diğer deneyler için yetiştirilen bitkilerin gübre ihtiyacı var. Bir hayvanın ihtiyacı olduğunda, onlara yem olarak kullanılabiliyor. Yarın değerli metallerin kazanılması, hidrojen üretimi gibi de çok farklı ticari uygulamalar için kullanılabileceğimize dair önemli veri elde etmiş olduk.
